Διαχείριση Λεμφοιδήματος
Το λεμφοίδημα είναι μία παθολογική κατάσταση κατά την οποία υπάρχει συσσώρευση υγρού και πρωτεινικού φορτίου στον μεσοκυττάριο χώρο λόγω διαταραχής στη λειτουργία του λεμφικού συστήματος.
Το λεμφικό σύστημα είναι ένα δίκτυο αγγείων και αδένων, το οποίο συλλέγει ουσίες από το μεσοκυττάριο χώρο, τις φιλτράρει στους λεμφαδένες και παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Το λεμφοίδημα μπορεί να δημιουργηθεί με δύο τρόπους.
Το πρωτογενές λεμφοίδημα προκαλείται από την ελλιπή ανάπτυξη ή την αναπτυξιακή ανωμαλία του λεμφικού συστήματος με αντίστοιχη μείωση της μεταφορικής ικανότητας. Η ελλιπής ανάπτυξη των λεμφαγγείων μπορεί να είναι τόσο σοβαρή ώστε το οίδημα να είναι παρόν από τη γέννηση, ή λιγότερο σοβαρή όπου ο ασθενής αναπτύσσει οίδημα αργότερα στη ζωή του σαν αντίδραση σε μία συγκεκριμένη κατάσταση στρες. Το 10% των περιπτώσεων του πρωτογενούς λεμφοιδήματος είναι συγγενές λεμφοίδημα, ενώ το 90% προκαλείται χωρίς κάποια κληρονομική σύνδεση.
Συχνότερη μορφή λεμφοιδήματος είναι το δευτερογενές λεμφοίδημα, που προκύπτει μετά από αφαίρεση λεμφαδένων ή καταστροφή λεμφαδένων (συνήθως θεραπεία κακοήθειας). Στην περίπτωση του δευτερογενούς λεμφοιδήματος, το λεμφοίδημα αναπτύσσεται συνήθως βαθμιαία και μπορεί να αναπτύσσεται για μήνες ή ακόμα και χρόνια μετά τον τραυματισμό τμήματος του λεμφικού αγγειακού συστήματος.
Το λεμφοίδημα μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε υπάρχουν λεμφαγγεία, πρακτικά δηλαδή μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Η μεγαλύτερη συχνότητα είναι στα άνω και κάτω άκρα, όμως συχνά μπορεί να εμφανιστεί οίδημα στον κορμό, τα γεννητικά όργανα και το πρόσωπο.
Τόσο στο πρωτογενές όσο και στο δευτερογενές λεμφοίδημα διακρίνονται τα εξής στάδια:
- Στάδιο 0: Λανθάνουσα φάση
γνωστή βλάβη στο λεμφικό σύστημα, χωρίς λεμφοίδημα
χωρίς συμπτώματα, αναγνωρίζετε μόνο με λεμφοσπινθηρογράφημα.
- Στάδιο 1: Αυθόρμητα αναστρέψιμο στάδιο
εξαφανίζεται με το χέρι/πόδι σε ανάρροπη θέση
μαλακή σύσταση οιδήματος
χωρίς δευτερεύουσες αλλοιώσεις των ιστών.
- Στάδιο 2: Αυθόρμητα μη αναστρέψιμο στάδιο
δεν εξαφανίζεται με το χέρι/πόδι σε ανάρροπη θέση
οίδημα σταθερό με σκληρή σύσταση
δευτερεύουσες αλλοιώσεις των ιστών.
- Στάδιο 3: Ελεφαντίαση
εκτενής αύξηση του όγκου του άκρου
σκλήρυνση του δέρματος, θηλωμάτωση, παχυδερμία
κίνδυνος λεμφαγγειοσαρκώματος.
Λεμφοίδημα και θεραπευτική διαδικασία
Το λεμφοίδημα είναι μία κατάσταση απόλυτα διαχειρίσιμη. Ακόμα και παραμελημένα λεμφοιδήματα μπορούν με την κατάλληλη αντιμετώπιση να επανέλθουν σε μία σχετικά φυσιολογική κατάσταση επαναφέροντας την κανονικότητα στη ζωή του ατόμου. Ωστόσο, όσο νωρίτερα αρχίσει η διαχείριση του τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση της εξέλιξης του λεμφοιδήματος.
Πως αντιμετωπίζεται το λεμφοίδημα
Η διαχείριση του λεμφοιδήματος είναι συντηρητική και η πλέον σύγχρονη θεραπεία που εφαρμόζεται είναι η Ολοκληρωμένη Αποσυμφορητική Θεραπεία (CDT), η οποία περιλαμβάνει μία σειρά παρεμβάσεων όπως: αξιολόγηση του οιδήματος, τη λεμφική παροχέτευση με τα χέρια (MLD), τη συμπιεστική περίδεση, τη φροντίδα του δέρματος, την ανάρροπη θέση, το συμπιεστικό ένδυμα και την ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενούς.
Τι είναι η λεμφική παροχέτευση
Η λεμφική παροχέτευση αποτελεί βασικό τμήμα της ολοκληρωμένης αποσυμφορητικής θεραπείας. Σκοπός της είναι η ενεργοποίηση γειτονικών λεμφαδένων για να δεχτούν το λεμφικό υγρό από την πάσχουσα περιοχή και απομάκρυνσή του από αυτή. Οποιοδήποτε άλλο είδος μάλαξης στην πάσχουσα περιοχή απαγορέυεται.
Πως εξελίσσονται οι συνεδρίες της λεμφικής παροχέτευσης
Πριν την έναρξη της θεραπείας γίνεται λεπτομερής αξιολόγηση και φυσική εξέταση που σε συνδυασμό με τη λήψη αναλυτικού ιστορικού γίνεται σαφής η εικόνα του λεμφοιδηματός σας. Αυτό μας επιτρέπει να χτίσουμε μαζί το θεραπευτικό μας πλάνο, να λύσουμε όποια απορία σας και να γνωρίζεται εκ των προτέρων όλη τη διαδικασία της θεραπείας λαμβάνοντας υποψιν όλες τις παραμέτρους (στόχους, κόστος και διάρκεια).
Στη συνέχεια η θεραπεία διακρίνεται σε δύο φασεις:
Τη φάση της Αποσυμφόρισης του οιδήματος, όπου γίνονται καθημερινές συνεδρίες ανάλογα με το στάδιο, το μέγεθος του οιδήματος και τις διάφορες επιπλοκές που μπορεί να υπάρξουν. Διαρκεί από 3 έως 15 μέρες και ακολουθείται πάντα από συμπιεστική περίδεση ώστε να διατηρηθεί το αποτέλεσμα έως την επόμενη συνεδρία. Προς το τέλος των προγραμματισμένων συνεδριών γίνεται μέτρηση του άκρου για την κατασκευή ειδικού ενδύματος διαβαθμισμένης συμπίεσης. Η φάση ολοκληρώνεται με την παράδοση του εξατομικευμένα κατασκευασμένου συμπιεστικού ενδύματος το οποίο θα πρέπει ο ασθενής να φορά σύμφωνα με τις υποδείξεις του θεραπευτή.
Τη φάση της Διατήρησης: επανάληψη θεραπειών ( εβδομαδιαία ή μηνιαία) ανάλογα με την τάση επανεμφάνισης του οιδήματος. Στην 1η συνεδρία διατήρησης ο θεραπευτής οφείλει να μετρήσει και να ψηλαφήσει το άκρο καθώς και όλες τις οιδηματώδεις περιοχές ώστε να δει σε ποιο βαθμό διατηρήθηκε το αποτέλεσμα που είχε επιτευχθεί στη φάση αποσυμφόρησης. Τότε συστήνεται η συχνότητα των συνεδριών συντήρησης και δίνονται διευκρινιστικές οδηγίες αυτοδιαχείρισης.
Η αυτοδιαχείριση αποτελεί ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της διατήρησης του λεμφοιδήματος. Για το λόγο αυτό ο ασθενής παίρνει οδηγίες από τον θεραπευτή πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το τέλος των θεραπειών.
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία για το λόγο αυτό προσφέρουμε σε κάθε ασθενή χωρίς καμία χρέωση την πρώτη επίσκεψη – ενημέρωση σε όποιον πάσχει από λεμφοίδημα ή ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου εμφάνισης (π.χ. πριν ή μετά από θεραπεία καρκίνου).